Başak'ın Yutmograf'ı

Hadi kaldırın kafanızı biraz yukarı doğru bakın 🙂 Yok yok çok yukarı değil, blogun üstündeki “Başak’ın Yutmografı” başlığının altındaki yazıya. Blog kuruluğundan beri o yazı var. “ne çıkar ateşböceği sansalar bizi” … Belki bir çoğunuz bu şiiri ve kime ait olduğunu biliyordur. Bu şiir Hint’li edebiyatçı Rabindranath TAGORE‘ya ait. Hindistan’a kadar gidip, Hindistan ile ilgili onca yazı ve fotoğraf yayınladıktan sonra Tagore’dan bahsetmeden geçersem YUF derim kendime.

Ve çok isterim sizler de tanıyın bu güzel insanı ve okuyun en sevdiğim iki şiirini….

Gandhi’nin yakın dostlarından biri olan Tagore, 1861 yılında Kalküta’da doğmuş, İngiliz Emperyalizmine ve kast sistemine karşı çaba sarfetmiş edebiyatçılardan biridir. Asya’daki ilk Nobel Edebiyat Ödüllü sanatçı aynı zamanda… Sizi Tagore’nın şiirleri ile başbaşa bırakayım, bakalım siz de sevecek misiniz?

Ne Çıkar Ateşböceği Sansalar Bizi

Düşünüyorum da,
sanırım en büyük korkumuz olduğumuz gibi görünmek…
Yumuşacık kalbimizin fark edilmesi,
naif yönlerimizin keşfedilmesi,
cesaretsizliğimizin anlaşılması,
korkularımızın paylaşılması
sanki zarar göreceğimizin en büyük işareti.
Kabuklarımızın altında
kendimizi saklamakta ne kadar da ustayız…
…

Ve ne kadar güçlü korunuyoruz, kalkanlarımızın ardında.
Hissedilmeden, el değmeden, sevgimizi göstermeden.
İstiridyeler, deniz minareleri, midyeler.
Kirpiler ve kaplumbağalar gibi.
Sahi koruyor mu bizi bu çatlamamış sert kabuk?
Kimse incitemiyor mu duygularımızı, inançlarımızı, benliğimizi?
Yoksa zarar mı veriyor bu ürkeklik, bu kabuk bize.?
Hissettiklerimizi gölgeliyor, yansıtmıyor mu gerçek kimliğimizi?
duygularımızı bastırıyor, el ele tutuşmamızı engelliyor mu?
Eğer bir yıldız gibi ışıl ışılsam ve bir yıldız kadar parlak.
Ne çıkar ateşböceği sansalar beni?
…
Belki en hoyrat yürek bile ateşböceğinin
o uçucu, masum, sevimli çocuksuluğuna
el kaldırmaya kıyamaz?
Anlaşılacağım ve bir ayna gibi yansıyacağım
karşımdakine.
O da çözülecek belki.
Samimi ve güvenliksiz, silahsız biriyle göz göze gelince.
Oysa bir görebilsek bunu.
Kalmadı böyle insanlar demesek.
Güven duygusuna bu kadar muhtaç olmasak.
Kırılmaktan korkmasak.
İncinsek, yaralansak.
Ne olur bir darbe daha alsak.
Yeniden açsak kendimizi, atabilsek o kabuğu.
Denesek. Risk alsak. Yanılsak. Fark etmez.
…
Tekrar, tekrar bıkmadan denesek.
Ve kucaklaşsak yeniden.
Tıpkı eskisi gibi.
Ne olduğunu anlayamadığımız o onbeş yıldan öncesi gibi.
O zaman fark edeceğiz.
Ne kadar özlediğimizi birbirimizi.
Neler biriktirdiğimizi,
kaybolan değerlerimizi ne kadar özlediğimizi.
Beraber geldik beraber gidiyoruz oysa.
Vakit az, paylaşmak, sarılmak için.
Yaşadığımız coğrafya zor, şartları ağır.
Yüreği daha fazla küstürmemek lazım.
Sırtımızda ağır küfeler, her gün katlanan.
Ve koşullar bir türlü düzelmeyen.
Sevgiye çok ihtiyacımız var.
Ufukta kara bir kış görünüyor.
Ancak birbirimize sokulursak atlatırız o günleri.
Kırın o sert, o ağır kabuklarınızı.
Kurtulun bu yükten.
Korumuyor o kabuklar, aksine zarar veriyor bize.
Yalnızlığa mahkum ediyor bizleri.
Hem hepimiz bir yıldızız.
Ne çıkar ateşböceği sansalar bizi.

* * *

Büyütemezsen Kaybolurum

Alışma bana, ne yapacağım belli olmaz..
Bugün varım yarın birden yok olurum..
Dokunma bana, kapanmamış yaralarla doluyum…
Canımı acıtma, bir yarada sen açma…
Sevme beni yoğun duygularımda kaybolursun tutuşursun…
İsteme beni, yasaklarla boğuşursun, engellerle doluyum…
Çözmeye çalışma sakın, seninle karışır iyice kördüğüm olurum…
Anlama beni, ben kendimi bilirim, ben böyle mutluyum…
Aşkı yaşatmamı isteme asla, ben aşka yıllardır inanmıyorum…

Güveniyorsan kendine, inandır aşkın varlığına…
Sonucunda öyle bir aşk yaşatırım ki…!
Vazgeçemezsin tutkun olurum…
Yıkabilirsen duvarlarımı, sakın bırakma beni…
Tüm tutkularım ve gücümün arkasında…
Hala minik bir çocuğum…
Büyütemezsen kaybolurum…

                                      Rabindranath TAGORE

Bülent Ecevit’in bir Tagore hayranı olduğunu ve Tagore’nın eserlerinden çeviriler yaptığını biliyor musunuz?

Can Dündar, Ecevit’in çevirmenliğe başlama hikayesini anlatıyor:

“Bülent Ecevit, büyük Hint şairi Rabindranath Tagore’la 15 yaşında tanıştı. Savaş yıllarıydı. Bir gün eve geldiğinde babası Fahri Bey’in Bahçıvan adlı bir şiir kitabı okuduğunu gördü. İbrahim Hoye tarafından çevrilen kitabı babasının önerisiyle okudu. Sayfaları çevirdikçe Bengal dilinde yazan bu Hintli şairin sözcüklerinin ruhuna işlediğini fark etti.
Ardından aynı şairin Sebati Ataman’ın çevirdiği Postane adlı piyesini okudu. Çok etkilendi. Hint felsefesi ve Hint edebiyatının tadına varmaya başlamıştı.
Robert Koleji’ne başladığı yıl, Tagore’un 1910′da yazdığı ve 1913′te Nobel Edebiyat Ödülü aldığı destanı Gitanjali‘yi keşfetti. İngilizcesini okurken çevirme isteği uyandı içinde… Ancak şiirin, nesre dönüştüğünde büyüsünden bir şeyler kaybettiğini düşünüyordu. O yüzden çeviriye girişirken bunu doğrudan doğruya şiir diliyle aktarmayı arzuladı. Henüz 16 yaşındayken çevirdiği bu kitapta yer alan dizeler, onu ömrü boyunca etkisi altında tutacaktı:

Duam budur
Fikrin korkusuz olduğu ve başın dik tutulduğu yerde
Bilginin serbest olduğu ve dünyanın özel duvarlarla dar bölmelere ayrılmadığı yerde
Sözcüklerin, doğruluğun derinliğinden meydana çıktığı yerde
Berrak aklın nehrinin, ölmüş adetlerin hazin çölünde yolunu kaybetmediği yerde
Zekanın sürekli olarak genişleyen fikir ve fiile senin tarafından sevk edildiği yerde
Tanrım, sen benim memleketimi, işte bu özgürlük cennetinde uyandır
Benim sana duam budur
Allah’ım, bana sevinçlerimi ve üzüntülerimi kolayca kaldırabilecek gücü ver
Bana fikre saygısızlık etmeyecek ve küstah kudretin önünde diz çökmeyecek gücü ver
Bana başımı her günkü değersiz şeylerin üzerinde tutacak gücü ver“

Daha çok bilgi için;

Hintçe söylenişiyle RABİNDRANATHA TAKURA olan Sir RABİNDRANATH TAGORE 1861 de Bengal-Kalküta’da doğdu.Babası Maharashi Debendranath Tagore zengin ve eğitimli bir Brahmandı.Çocukluğunda müzikle,edebiyatla ilgilenmeye başladı.1878 de bir kardeşiyle birlikte İngiltere’ye gitti.Londra’da University College’de öğrenimini yapmak istiyordu.Ama Hindistan’a döndü.1883 de yeniden İngiltere’ye gidecekti ki başından geçen bir kaza buna engel oldu.Bu arada 1878 de ilk kitabını ” BİR ŞAİRİN MASALI” nı yayınlamış, Mrinalini Debi isimli on altı yaşında kendi kastından bir kızla evlenmişti.
TAGORE,1913 yılında NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ nü kazandı.Aldığı bütün parayla Bengal de SANTİNİKETAN da bir okul kurdu.İki yıl sonra da ( SIR ) ünvanı verdiler ona.Fakat 1919 da İngiltere’ nin PENCAB daki bir direniş girişimini kanlı bir şekilde bastırması üzerine ( SIR ) ünvanını geri verdiğini açıkladı.MAHATHMA GANDHI ve Hindistan’ın 1947 de bağımsızlığını kazanmasından sonra Başbakan ve Dış işleri bakanı olan PANDİT SRİ JAVAHARLAL NEHRU ile yakın dostluklar kurdu.
Dünyanın gördüğü gelmiş geçmiş en üretken, yalın dili ve felsefesindeki derinlikle aşka ve hayata dair dizelerin şairi TAGORE, dünya edebiyatının unutulmazları arasında yerini almıştır.İngitere’ de bulunmuş,batı medeniyetini tanımış ama her zaman özüne sadık kalarak bir Hintli olduğunu asla unutmamış ve bununla gurur duymuştur.68 yaşında resim yapmaya başlamış..Moskova Berlin,Münih, Paris,Birmingham ve New york’da sergiler açmış, konferanslar vermiştir.Müzikle ilgisi öteden beri bilindiğinden binden fazla şarkı bestelemiş olmasına şaşmamak gerekir.Şu anda söylenen Hindistan Ulusal Marşı sözü ve müziğiyle onun eseridir.
TAGORE uzun süren bir hastalıktan sonra 7 Ağustos 1941 de Kalküta’ da 1912 de kendi kurduğu VİŞVA BHARATİ isimli okulun (ki daha sonra Üniversite haline getirilmiştir ) bulunduğu yerde SANTİNİKETAN’ da öldü.Bu okul bireyin hayata uyumlu bir şekilde eğitilmesini öngörüyordu.1902 de karısının, 1904 de en iyi öğrencisi SATİŞ ÇANDRA ‘nın yine 1904 de kızı RANUKA ‘nın 1905 de babasının 1907 de küçük oğlunun ölümleri yüreğini dağlamasına rağmen onun üretkenliğini engelleyememiştir TAGORE Sanskritçe, Bengalce ve İngilizceyi mükemmel yazar ve konuşurdu.Bu yüzden yazdıklarını İngilizceye kendi çeviren şairin 100 000 kadar dizesi vardır.En önemli eserleri:
ÇİTRA 1896
SVADEŞİ SAMAÇ 1904
GORA 1910
GİTANJALİ 1912
BÜYÜYEN AY 1913
BAHÇEVAN 1913
SADHANA 1913
MEYVE ZAMANI 1916
AVARE KUŞLAR 1916
KİŞİLİK ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 1917
SEVGİLİNİN ARMAĞANI 1918
YURT VE DÜNYA 1919
KAÇAK 1921
ATEŞ BÖCEKLERİ 1922
MUKTHADARA 1922
CİVANSARTI ( Hatıralar ) 1940

Bu yazı 17 Nisan 2012 Salı günü Şiir bölümünde yayınlandı. Bu yazıya gelen yorumları RSS 2.0 beslemesinden izleyebilirsiniz.